កម្ពុជា​មាន​គោលដៅ​ក្លាយ​ជា​ប្រទេស​មាន​ចំណូល​ខ្ពស់​នៅ​ឆ្នាំ​២០៥០

កម្ពុជា​មាន​គោលដៅ​ក្លាយ​ជា​ប្រទេស​មាន​ចំណូល​ខ្ពស់​នៅ​ឆ្នាំ​២០៥០

ខណៈដែលរដ្ឋាភិបាលបានកំណត់នូវគោលដៅ រួមទាំងការចាកចេញពីក្រុមប្រទេសអភិវឌ្ឍតិចតួច (LDC) នៅឆ្នាំ២០២៩ និងការសម្រេចបានជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៣០ គម្លាតរយៈពេលមួយឆ្នាំរវាងគោលដៅទាំងនេះបង្ហាញពីបញ្ហាប្រឈមដ៏សំខាន់មួយ។

ការសម្រេចបាននូវចក្ខុវិស័យឆ្នាំ២០៥០ តម្រូវឱ្យកម្ពុជាយកឈ្នះលើអន្ទាក់នៃប្រាក់ចំណូលមធ្យម (the middle-income trap) ដែលបានធ្វើឱ្យប្រទេសជាច្រើនជាប់គាំងលើមាគ៌ាឆ្ពោះទៅរកវិបុលភាព។ អន្ទាក់នៃប្រាក់ចំណូលមធ្យម៖ បញ្ហាឆ្ពោះទៅរកកំណើន អន្ទាក់នៃប្រាក់ចំណូលមធ្យមកើតឡើងនៅពេលដែលប្រទេសមួយបាត់បង់ការប្រកួតប្រជែងរបស់ខ្លួនដែលពឹងផ្អែកលើកម្លាំងពលកម្មដែលមានតម្លៃទាប ប៉ុន្តែបរាជ័យក្នុងការផ្លាស់ប្តូរទៅជាឧស្សាហកម្មតម្លៃបន្ថែមខ្ពស់។ ភាពជាប់គាំងនេះនាំទៅរកកំណើនយឺត ប្រាក់ឈ្នួលនៅទ្រឹង ឬធ្លាក់ចុះ និងរីកសាយភាយនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ។ ដើម្បីរំដោះខ្លួនចេញពីស្ថានភាពនេះ កម្ពុជាត្រូវដោះស្រាយបញ្ហារចនាសម្ព័ន្ធដែលនាំអោយមានអន្ទាក់នេះ។

មេរៀនពីប្រទេសផ្សេងៗផ្តល់ផែនទីបង្ហាញផ្លូវ ដូចខាងក្រោម៖

• ជំរុញនុវានុវត្តន៍៖ បរិវត្តកម្មឧស្សាហកម្មតាមរយៈបច្ចេកវិទ្យាទំនើប និងការរៀបចំការអនុវត្តន៍របស់សហគ្រាសឡើងវិញ។

• ការលើកកម្ពស់ភាពជាសហគ្រិន៖ ការផ្តល់អំណាចដល់សហគ្រិនក្នុងការជំរុញការធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ច និងភាពធន់។

• ការលើកកម្ពស់ការអប់រំ៖ ការពង្រីកលទ្ធភាពទទួលបានការអប់រំថ្នាក់មធ្យមសិក្សា និងឧត្តមសិក្សា ដើម្បីកសាងកម្លាំងពលកម្មជំនាញ។

• ការបង្កើតសាកលវិទ្យាល័យលំដាប់កំពូល៖ ការបង្កើតស្ថាប័នលំដាប់ពិភពលោក ដើម្បីជំរុញការស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍ។

• ការពង្រឹងស្ថាប័ន៖ ការបង្កើតរចនាសម្ព័ន្ធអភិបាលកិច្ចប្រកបដោយយុត្តិធម៌ តម្លាភាព និងគណនេយ្យភាព។

• ការលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការសម្រេចចិត្តនៅក្នុងស្ថានភាពតានតឹង៖

ការបណ្តុះវប្បធម៌ទទួលយកហានិភ័យសម្រាប់ភាពរីកចម្រើន។

• ផ្តល់អាទិភាពដល់ចីរភាព៖ បញ្ចូលបញ្ហាបរិស្ថានទៅក្នុងផែនការសេដ្ឋកិច្ច។

• ការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវនីតិរដ្ឋ៖ ការផ្លាស់ប្តូរពីការគ្រប់គ្រងបែបផ្ទាល់ខ្លួនទៅជារបៀបក្របខ័ណ្ឌស្ថាប័នផ្អែកលើការគ្រប់គ្រង។

មាគ៌ាឆ្ពោះទៅមុខរបស់កម្ពុជាទាមទារឱ្យមានការផ្តោតលើសសរស្តម្ភនៃការផ្លាស់ប្តូរពីរគឺ កំណើនដែលជំរុញដោយនុវានុវត្តន៍ និងបញ្ញាសិប្បនិម្មិត (AI)។

កំណើនដែលជំរុញដោយនុវានុវត្តន៍

នុវានុវត្តន៍គឺមានសារសំខាន់ក្នុងការគេចចេញពីអន្ទាក់នៃប្រាក់ចំណូលមធ្យម។ ប៉ុន្តែ សមត្ថភាពនុវានុវត្តន៍របស់កម្ពុជានៅមានកម្រិតនៅឡើយ។ យោងតាមសន្ទស្សន៍នវានុវត្តន៍សកល (GII) ឆ្នាំ២០២៤ កម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី១០៣ ក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន១៣៣ ដែលនៅយឺតជាងប្រទេសក្នុងតំបន់ដូចជាប្រទេសថៃ (ទី៤១) និងវៀតណាម (ទី ៤៤) ។ នេះបង្ហាញពីភាពបន្ទាន់សម្រាប់យុទ្ធសាស្ត្រនុវានុវត្តន៍ជាតិដ៏រឹងមាំ។

ដើម្បីពង្រឹងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីនវានុវត្តន៍ កម្ពុជាអាចរៀនពីឧត្តមានុវត្តន៍ជាសកល ដូចខាងក្រោម៖

• កំណត់រចនាសម្ព័ន្ធស្ថាប័ន៖ ការបង្កើតក្របខ័ណ្ឌដែលផ្តល់អាទិភាពដល់នុវានុវត្តន៍។

• អភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនវានុវត្តន៍រួម៖ គាំទ្រការស្រាវជ្រាវ ការអប់រំថ្នាក់ខ្ពស់ និងការប្រមូលផ្តុំចំណេះដឹងផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា។

• ពង្រឹងទំនាក់ទំនងឧស្សាហកម្ម-វិទ្យាសាស្ត្រ៖ ការភ្ជាប់គម្លាតរវាងការអប់រំ និងឧស្សាហកម្ម ដើម្បីពន្លឿននុវានុវត្តន៍។

• លើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាពនៃស្ថាប័នគាំទ្រ៖ ការផ្តល់ធនធានដល់សហគ្រិនដើម្បីធ្វើនុវានុវត្តន៍ពាណិជ្ជកម្ម។

• ការរៀនសូត្រពីអ្នកដឹកនាំក្នុងពិភពលោក៖ ការទទួលយកគំរូជោគជ័យពីប្រទេសដែលមានសមត្ថភាពនុវានុវត្តន៍ខ្ពស់។

តាមរយៈការបន្ស៊ីគោលនយោបាយ និងការវិនិយោគជាមួយនឹងអាទិភាពទាំងនេះ កម្ពុជាអាចធ្វើឱ្យខ្លួនឯងបានកាន់តែប្រសើរឡើងនៅក្នុងខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិ និងខ្សែសង្វាក់តម្លៃ។

បញ្ញាសិប្បនិម្មិត

បញ្ញាសិប្បនិម្មិតបង្ហាញពីឱកាសដ៏ល្អសម្រាប់កម្ពុជាដើម្បីឈានទៅរកការអភិវឌ្ឍរបស់ខ្លួន។

ប្រទេសជាតិណាមួយបរាជ័យ ឬរីកចម្រើនគឺអាស្រ័យយ៉ាងខ្លាំងទៅលើសមត្ថភាពអភិវឌ្ឍ និងគ្រប់គ្រង AI ។ បណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍កំពុងប្រកួតប្រជែងដើម្បីក្លាយជាមជ្ឈមណ្ឌល AI លំដាប់ខ្ពស់ក្នុងតំបន់។ បច្ចុប្បន្នប្រទេសសិង្ហបុរីកំពុងនាំមុខក្នុងទិដ្ឋភាពនេះ។ បណ្តាប្រទេសឈានមុខគេក្នុងវិស័យ AI ចាត់ទុកវាជាឧបករណ៍យុទ្ធសាស្ត្រដើម្បីដោះស្រាយខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់សកលដែលមិនទាន់មានភាពរលូននៅឡើយ។ AI គឺជាកាតាលីករនៅពីក្រោយភាពរីកចម្រើន។ សម្រាប់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ AI ផ្តល់នូវផ្លូវមួយដើម្បីពន្លឿនវឌ្ឍនភាពនៅក្នុងវិស័យអភិវឌ្ឍស្នូល និងធ្វើឱ្យជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែប្រសើរឡើង។

យុទ្ធសាស្ត្រ AI ដែលបានកំណត់យ៉ាងត្រឹមត្រូវ គួរតែស្របទៅនឹងចំណុចខ្លាំង ឧបសគ្គ និងអាទិភាពជាយុទ្ធសាស្ត្ររបស់កម្ពុជា។ ការពិចារណាសំខាន់ៗរួមមាន:

• ការអភិវឌ្ឍកម្លាំងការងារ៖ ការដោះស្រាយបញ្ហាកង្វះទេពកោសល្យផ្នែក STEM តាមរយៈការបង្កើតជំនាញឡើងវិញ ការបង្កើនជំនាញ និងកំណែទម្រង់ការអប់រំ។

• ការកំណត់អាទិភាពតាមវិស័យ៖ កំណត់គោលដៅវិនិយោគ AI ក្នុងវិស័យកសិកម្ម ដែលការធ្វើកសិកម្មប្រកបដោយភាពច្បាស់លាស់អាចជំរុញផលិតភាព ឬការផលិត ដែលស្វ័យប្រវត្តិកម្មអាចបង្កើនការប្រកួតប្រជែង។

• ក្រមសីលធម៌ និងបទប្បញ្ញត្តិ៖ បង្កើតក្របខ័ណ្ឌបទប្បញ្ញត្តិដ៏រឹងមាំដែលរួមបញ្ចូលការការពារទិន្នន័យ ច្បាប់ឯកជនភាព និងក្រមសីលធម៌ AI ដើម្បីជំរុញទំនុកចិត្ត និងគណនេយ្យភាព។

• កិច្ចសហការស្រាវជ្រាវ៖ ការពង្រឹងភាពជាដៃគូរវាងអ្នកសិក្សា ឧស្សាហកម្ម និងរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីបង្កើតប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី AI អោយរីកចម្រើន។

កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ និងពហុភាគីក៏មានសារសំខាន់ផងដែរ។ តាមរយៈការរៀនសូត្រពីអ្នកដឹកនាំពិភពលោក និងការចូលរួមជាមួយដៃគូក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិ កម្ពុជាអាចពន្លឿនដំណើរឆ្ពោះទៅរកការក្លាយជាប្រទេសដែលត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចសម្រាប់AI។

ដើម្បីសម្រេចបាននូវចក្ខុវិស័យឆ្នាំ២០៥០ កម្ពុជាត្រូវតែវិនិយោគប្រកបដោយភាពក្លាហាន និងឆ្ពោះទៅមុខក្នុងវិស័យនុវានុវត្តន៍ និង AI ។ សសរស្តម្ភទាំងនេះមិនត្រឹមតែផ្តល់មធ្យោបាយដើម្បីយកឈ្នះលើអន្ទាក់ដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់កំណើនប្រកបដោយចីរភាពក្នុងរយៈពេលវែងផងដែរ។ ជាមួយនឹងយុទ្ធសាស្ត្រច្បាស់លាស់ និងការប្តេជ្ញាចិត្តរយៈពេលវែង កម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៥០។ វាជារឿងបន្ទាន់ និងចាំបាច់សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការអភិវឌ្ឍយុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីនុវានុវត្តន៍ និង AI ។

កម្ពុជា​បានទទួល​សិទ្ធិ​ធ្វើជា​ម្ចាស់​ផ្ទះ​រៀបចំ​កិច្ចប្រជុំ​កំពូល​ហ្វ្រ​ង់​កូ​ហ្វូ​នី​ឆ្នាំ២០២៦ កម្ពុជា​បានទទួល​សិទ្ធិ​ធ្វើជា​ម្ចាស់ផ្ទះ​រៀបចំ​កិច្ចប្រជុំ​កំពូល​ហ្វ្រ​ង់​កូ​ហ្វូ​នី​លើក​ទី២០ នៅ​ឆ្នាំ២០២៦។ វា​អាច​ចាត់​ទុកជា​លទ្ធផល​ដែល​ព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហមុនី យាង​ចូលរួម​កិច្ចប្រជុំ​កំពូល​ហ្វ្រ​ង់​កូ​ហ្វូ​នី​លើ១៩ នៅ​ប្រទេស​បារាំង កាលពី​ថ្ងៃ​សុក្រ​និង​ថ្ងៃ​សៅរ៍​កន្លងទៅថ្មីៗនេះ។

កម្ពុជា​ទាក់ទាញ​ភ្ញៀវ​ទេសចរ​អន្តរជាតិ​ចំនួន ៤,២៩ លាន​នាក់​ក្នុង​រយៈពេល ៨ ខែ កើនឡើង ២២,៥% យុគសម័យ - ភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិជិត ៥ លាននាក់បានចូលមកកម្ពុជាក្នុងត្រីមាសទី ៣ ឆ្នាំ ២០២៤ កើនឡើងជាង ២២.២% ធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំមុន។

សីហា