«ការចិញ្ចឹមបីបាច់» ភាសាវៀតណាមមកពីសាកលវិទ្យាល័យ និងមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិនៅទូទាំងពិភពលោក

គ្រឹះស្ថាន និងមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិរាប់រយបង្រៀនភាសាវៀតណាម

យោងតាមទិន្នន័យរបស់ក្រសួងការបរទេសវៀតណាម គិតត្រឹមដំណាច់ឆ្នាំ ២០២២ ជនជាតិវៀតណាម មានវត្តមាននៅតាមសាលារៀន និងមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិជាច្រើន ដោយមានកន្លែងបង្រៀនប្រហែល ២០០ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ៣៩ ថ្នាក់នៅប្រទេសថៃ ខណៈនៅកម្ពុជា និងឡាវមាន ៣៣ និង ១៣ មណ្ឌល។ នេះបង្ហាញថាតម្រូវការរៀនភាសាវៀតណាមកំពុងកើនឡើង មិនត្រឹមតែក្នុងសហគមន៍វៀតណាមប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងក្នុងចំណោមអ្នកប្រាជ្ញ និងនិស្សិតបរទេសដែលមានចំណាប់អារម្មណ៍ពិសេសនៅវៀតណាមផងដែរ។

នៅសហរដ្ឋអាមេរិក សាកលវិទ្យាល័យល្បីៗមួយចំនួនបានបញ្ចូលភាសាវៀតណាមទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សារបស់ពួកគេ ជាធម្មតា សាលាភាសាសហគមន៍ (CLS) នៃសាកលវិទ្យាល័យ Michigan State (MSU)។ Peter Truong ជានិស្សិតវៀតណាម-អាមេរិកនៅ MSU បានចែករំលែកជាមួយសារព័ត៌មានថា ដោយសារតែគាត់ធំឡើងក្នុងគ្រួសារជនជាតិវៀតណាម ប៉ុន្តែមិនចេះស្ទាត់ជំនាញក្នុងការអាន និងសរសេរភាសាវៀតណាម គាត់តែងតែជួបប្រទះនឹងឧបសគ្គនៅពេលផ្ញើសារជាភាសាអង់គ្លេសរបស់ម្តាយគាត់ ម្តាយត្រូវប្រើ Google បកប្រែដើម្បីយល់។ កត្តានេះបានជំរុញឱ្យគាត់សម្រេចចិត្តរៀនភាសាវៀតណាម មិនត្រឹមតែអាចប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាបានកាន់តែងាយស្រួលប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយគ្រួសារ និងវប្បធម៌ដើមរបស់គាត់ទៀតផង។

ភាសាវៀតណាមគឺជាវគ្គសិក្សាភាសាមួយក្នុងចំណោមភាសាទាំងប្រាំបីដែលផ្តល់ជូនតាមរយៈសាលាភាសាសហគមន៍ (CLS) នៅសាកលវិទ្យាល័យ Michigan State (MSU)។ (រូបថត៖ CLS)

ដូចគ្នានេះដែរ Elijah Savoie ជានិស្សិតជនជាតិអាមេរិក បានជ្រើសរើសរៀនភាសាវៀតណាម ដើម្បីអាចទំនាក់ទំនងបានកាន់តែល្អជាមួយគ្រួសារមិត្តស្រីដែលមានដើមកំណើតជាជនជាតិវៀតណាម។ ថ្វីត្បិតតែមានការលំបាកដោយសារកង្វះមូលដ្ឋានភាសាក៏ដោយ ប៉ុន្តែ Savoie បានព្យាយាមក្នុងការសិក្សារបស់គាត់ ដោយបានរកឃើញថា ការរៀនភាសាវៀតណាមមិនត្រឹមតែជួយគាត់ឱ្យប្រសើរឡើងនូវជំនាញទំនាក់ទំនងរបស់គាត់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងរកឃើញទិដ្ឋភាពជាច្រើនទៀតនៃវប្បធម៌វៀតណាមផងដែរ។

ក្រៅពី MSU ភាសាវៀតណាមក៏ត្រូវបានបង្រៀននៅសាកលវិទ្យាល័យជាច្រើនទៀតដូចជាសាកលវិទ្យាល័យ Brown (Rhode Island) និងសាកលវិទ្យាល័យ Princeton (New Jersey) ជាមួយនឹងការរៀនអនឡាញតាមរយៈ Zoom ដែលទាក់ទាញនិស្សិតដែលមានដើមកំណើតវៀតណាម និងនិស្សិតអន្តរជាតិជាច្រើន។

មិន​ត្រឹម​តែ​នៅ​អាមេរិក​ទេ ភាសា​វៀតណាម​កំពុង​ក្លាយ​ជា​ភាសា​ផ្លូវការ​ជា​បណ្ដើរៗ​ក្នុង​ប្រទេស​ជា​ច្រើន​ទៀត។ នៅប្រទេសបារាំង ស្ថាប័នអប់រំជាច្រើនដូចជានាយកដ្ឋានសិក្សាវៀតណាមនៃសាកលវិទ្យាល័យប៉ារីសទី ៧ វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវជាតិនៃភាសាបូព៌ា និងអរិយធម៌ និងវិទ្យាល័យ Jean de La Fontaine បានបញ្ចូលភាសាវៀតណាមទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សា។ នៅតៃវ៉ាន់ (ចិន) ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៨ រដ្ឋាភិបាលបានណែនាំភាសាវៀតណាមទៅក្នុងប្រព័ន្ធអប់រំទូទៅជាភាសាបរទេសស្រេចចិត្ត។

នៅប្រទេសថៃ ក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៣ មជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាវៀតណាមដំបូងត្រូវបានបើកនៅសាកលវិទ្យាល័យ Udon Thani Royal ។ ចាប់តាំងពីបង្កើតឡើងមក មជ្ឈមណ្ឌលបានកំណត់សម្គាល់របស់ខ្លួនជាមួយនឹងកម្មវិធីសំខាន់ៗជាច្រើន ដោយជួយផ្សព្វផ្សាយភាសាវៀតណាម និងវប្បធម៌វៀតណាមយ៉ាងទូលំទូលាយនៅលើទឹកដីនៃប្រាសាទមាស។ ក្នុងចំណោមនោះ គឺជាកម្មវិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីនៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៤ សម្រាប់និស្សិតថៃដែលកំពុងសិក្សាវៀតណាម និងនិស្សិតវៀតណាមដែលកំពុងសិក្សានៅបរទេសក្នុងប្រទេសថៃ ឬកម្មវិធីជំរុំភាសា និងវប្បធម៌នៅខេត្ត Nongkhai ក្នុងខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៤។

បន្ទាប់ពីជោគជ័យនេះ នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២៤ មហាវិទ្យាល័យអ្នកប្រាជ្ញអាស៊ី (CAS) នៅខេត្តខនខេន ភាគឦសានប្រទេសថៃ បានបើកដំណើរការមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការសិក្សាវៀតណាម។ ការបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលនេះត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងផ្តល់ធនធានមនុស្សដែលមានចំណេះដឹងផ្នែកភាសាវៀតណាម និងវប្បធម៌វៀតណាមសម្រាប់អាជីវកម្ម និងអង្គការនានាដែលសហការជាមួយវៀតណាម។

ជាមួយគ្នានេះ នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ កម្ពុជាបានប្រកាសផែនការបង្កើតមហាវិទ្យាល័យសិក្សាវៀតណាម នៅសាកលវិទ្យាល័យភ្នំពេញភូមិន្ទ។ នេះគឺជាការវាយតម្លៃខ្ពស់របស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា ហ៊ុន សែន ក្នុងការជំរុញពាណិជ្ជកម្ម និងការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌រវាងប្រទេសទាំងពីរ ទន្ទឹមនឹងការបើកឱកាសការងារដល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមតំបន់ព្រំដែនផងដែរ។

នៅប្រទេសចិន ភាសាវៀតណាមបានក្លាយជាមុខវិជ្ជាផ្លូវការនៅសាកលវិទ្យាល័យជាច្រើននៅទីក្រុងប៉េកាំង សៀងហៃ ក្វាងស៊ី យូណាន... សាកលវិទ្យាល័យភាសាបរទេសស៊ីឈួននៅទីក្រុងឆុងឈីងបានបើកវគ្គសិក្សាភាសាវៀតណាមតាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៩ ដល់ឆ្នាំ ២០០៩ ដែលរួមចំណែកពង្រឹងការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌រវាងប្រទេសជិតខាងទាំងពីរ។

ឱកាស និងបញ្ហាប្រឈម

ទោះបីជាចលនាបង្រៀនភាសាវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេសទទួលបានសមិទ្ធផលជាច្រើនក៏ដោយ ក៏នៅតែមានបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនដែលត្រូវជំនះ។ ការលំបាកចម្បងមួយគឺកង្វះសៀវភៅសិក្សា និងសម្ភារៈដែលសមរម្យសម្រាប់បរិយាកាសពហុភាសា។ សិស្សានុសិស្សជាច្រើនដែលធំឡើងនៅបរទេសជារឿយៗមានការពិបាកក្នុងការស្រូបយកភាសាកំណើតរបស់ពួកគេ ដោយសារតែកម្មវិធីសិក្សាពិតជាមិនឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការរបស់ពួកគេ។

លើសពីនេះ កង្វះគ្រូបង្រៀនដែលមានបទពិសោធន៍បង្រៀនក្នុងបរិយាកាសចម្រុះវប្បធម៌ក៏ជាឧបសគ្គដ៏សំខាន់ផងដែរ។ គ្រូបង្រៀនជាច្រើនមកពីប្រទេសវៀតណាមមិនស៊ាំនឹងវិធីសាស្រ្តគរុកោសល្យអន្តរជាតិ ដែលប៉ះពាល់ដល់ប្រសិទ្ធភាពនៃការបង្រៀន។

វគ្គសិក្សាភាសាវៀតណាមនៅសាកលវិទ្យាល័យប្រោន។ (រូបថត៖ The Brown Daily Herald)

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ឱកាសសម្រាប់វៀតណាមក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ជាសាកលគឺធំធេងណាស់ ជាពិសេសដោយមានការគាំទ្រពីរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម និងសហគមន៍វៀតណាមនៅបរទេស។ ក្រសួងអប់រំ និងបណ្តុះបណ្តាលវៀតណាមបានដាក់ចេញនូវគំនិតផ្តួចផ្តើមជាច្រើនដូចជា ការប្រកួតប្រជែងចងក្រងសៀវភៅបង្រៀន និងរៀនភាសាវៀតណាមសម្រាប់ ប្រជាជនវៀតណាមនៅបរទេស និងចេញសៀវភៅស៊េរីសៀវភៅ «ភាសាវៀតណាមសប្បាយ» «មាតុភូមិវៀតណាម» «សួស្តីវៀតណាម» និងធ្វើឯកសារជាឌីជីថល ដើម្បីងាយស្រួល និងឥតគិតថ្លៃ។

គ្រឹះស្ថានបោះពុម្ពផ្សាយអប់រំវៀតណាមក៏កំពុងខិតខំប្រឹងប្រែងអភិវឌ្ឍគំរូធ្នើសៀវភៅវៀតណាមបន្ថែមទៀតនៅក្នុងប្រទេស និងដែនដី ហើយទន្ទឹមនឹងនោះនាំយកសៀវភៅទៅក្នុងប្រព័ន្ធបណ្ណាល័យសាធារណៈក្នុងប្រទេសជាច្រើន។ ការស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍន៍សម្ភារៈបន្ថែម ការបណ្តុះបណ្តាលគ្រូ និងសកម្មភាពក្រៅកម្មវិធីសិក្សាសម្រាប់និស្សិតបរទេសកំពុងបង្កើតមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏រឹងមាំមួយសម្រាប់ការបង្រៀនភាសាវៀតណាមជាសកល។

ការណែនាំជនជាតិវៀតណាមចូលបង្រៀននៅសាលាអន្តរជាតិមិនត្រឹមតែរក្សា និងលើកតម្កើងអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌ជាតិប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងជំរុញទំនាក់ទំនងការទូតរវាងវៀតណាមនិងប្រទេសផ្សេងៗទៀតផង។ ដើម្បី​ឲ្យ​វៀតណាម​ឈាន​ដល់​ការ​សម្រេច​បាន​យ៉ាង​ពិត​ប្រាកដ ចាំបាច់​ត្រូវ​មាន​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​ជិតស្និទ្ធ​រវាង​រដ្ឋាភិបាល អង្គការ​អប់រំ និង​សហគមន៍​នៅ​បរទេស៕

យុវជនវៀតណាមនៅឯបរទេស និងការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ពួកគេក្នុងការថែរក្សា និងផ្សព្វផ្សាយភាសាវៀតណាម "ដួល" ឬ "ជំពប់ដួល" តើមួយណាជាវិធីត្រឹមត្រូវក្នុងការប្រើវា? តើ​«​អ្នកមាន​ភ្នែក​ពីរ ក្រ​មាន​ដៃ​ពីរ​» មានន័យ​ដូចម្តេច​? សំណួរ​ហាក់​ដូច​ជា​សាមញ្ញ ប៉ុន្តែ​បង្ហាញ​ពី​ភាព​សម្បូរ​បែប​នៃ​ភាសា​វៀតណាម។ នេះជាប្រធានបទមួយដែលទំព័រ Facebook “វៀតណាមសម្បូរសប្បាយ” របស់លោក Le Trong Nghia ដែលជាវិស្វករផ្នែកទន់ រស់នៅក្នុងទីក្រុងតូក្យូ ប្រទេសជប៉ុន តែងតែឆ្លើយបំភ្លឺសម្រាប់សហគមន៍វៀតណាមដែលនៅឆ្ងាយពីផ្ទះ។

ដំណើរឆ្ពោះទៅរកដើមកំណើតរបស់យុវជនជំនាន់ដើមនៃជនជាតិវៀតណាម៖ ស្វែងរកអត្តសញ្ញាណតាមរយៈភាសាកំណើតរបស់ពួកគេ។ លោក​ Daniel Nguyen Hoai Tien កើត និងធំធាត់នៅ ស្រុក Orange (California សហរដ្ឋអាមេរិក) ក្នុងគ្រួសារដែលមានដើមកំណើតវៀតណាម ប៉ុន្តែគាត់មិនមានឱកាសច្រើនក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយភាសាកំណើតរបស់គាត់នៅពេលគាត់នៅក្មេង។ ចំណុច​របត់​សម្រាប់ Daniel បាន​កើត​ឡើង​នៅ​ពេល​ដែល​គាត់​បាន​ចូល​សិក្សា​ថ្នាក់​ភាសា​វៀតណាម​នៅ​សាកលវិទ្យាល័យ California, San Diego។ ដានីយ៉ែល​បាន​ចែក​រំលែក​ថា៖ «នោះ​ជា​ចំណុច​របត់​ដំបូង​សម្រាប់​ខ្ញុំ​ក្នុង​ការ​ស្វែង​រក​ភាសា​នៃ​ឫសគល់​របស់​ខ្ញុំ។