អង្គភាពមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តសៀមរាប បានបញ្ជាក់ថា៖ ពើងគំនូរ គឺជាចម្លាក់ថ្មភ្នំ កសាងឡើងក្នុងសតវត្សរ៍ទី១១ នៅរាជធានីបុរាណនៃឧទ្យានជាតិព្រះជ័យវរ្ម័ន-នរោត្តម ភ្នំគូលែន ក្នុងភូមិសាស្រ្ត ស្រុកស្វាយលើ ខេត្តសៀមរាប។ ពើងគំនូរ បានរំលេចពីរូបភាពដ៏អស្ចារ្យនៃស្នាដៃសិល្បៈរបស់បុព្វបុរសខ្មែរ កំពុងក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយ លាក់ខ្លួនក្នុងធម្មជាតិនៃតំបន់ការពារធម្មជាតិនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
ពើងគំនូរចម្លាក់ថ្មភ្នំក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១១ នៅរាជធានីបុរាណនៃភ្នំគូលែន
យោងតាមសៀវភៅបញ្ជីសារពើភណ្ឌទីតាំងបុរាណស្ថានក្នុងដែនការពារ របស់ក្រសួងបរិស្ថាន ពើងគំនូរ ជាទីតាំងសំបូរដោយចម្លាក់ ដូចជាចម្លាក់ព្រះគណេសមានដៃ៨ ចម្លាក់លិង្គ៣ ចម្លាក់ព្រះវិស្ណុជិះគ្រុឌ ចម្លាក់ព្រះវិស្ណុផ្ទុំ ចម្លាក់វិស្ណូនិងព្រះឥសូរ រូបគំនូរពណ៌រូបត្រីប្រវែងប្រមាណ ១ម៉ែត្រមានពណ៌ក្រហមព្រៀលនិងមានផ្ទាំងសិលាចារឹក។ សិលាចារឹក១ផ្ទាំង ប្រហែលចារនៅសតវត្សទី១១ បានបង្ហាញថាពើងគំនូរជាទីតាំងរបស់ព្រះរាជគ្រូរបស់ព្រះមហាក្សត្រឈ្មោះថា «ព្រះសិវៈសោមៈ» ក្នុងនោះសិលាចារឹកក៏បានបង្ហាញពីព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ក្នុងឈ្មោះជាមរណនាមថា «ព្រះបរមេស្វរៈ និងភ្នំមហេន្ទ្រ ភ្នំគូលែន»។
ទិដ្ឋភាពដ៏ស្រស់ត្រកាលភាគខាងកើតនៃជើងភ្នំគូលែន ឬឈ្មោះដើមមហេន្ទ្របពត៌ រំលេចនូវផ្ទាំងថ្មធម្មជាតិធំៗដ៏រាយប៉ាយជាពិសេសចម្លាក់គំនូរទេវព្រហ្មញ្ញសាសនាផុសលើផ្ទាំងថ្ម ហាក់បីដូចជាទីឋាន ក្នុងរឿងព្រេងនិទានកាលពីយូរលង់ អន្ទងចិត្ដអ្នកសិក្សាផ្នែកបុរាណវិទ្យា និងទេសចរចង់ដឹងចង់ឃើញពីតំបន់ទីក្រុងបុរាណមួយនេះ។
នៅក្នុងជំនឿប្រណិប័តន៍លទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនាកាត់ក្លាយព្រហ្មមញ្ញសាសនា ដែលតែងតែគោរពបូជាទីទួល ជ្រោះ ជ្រលងដងភ្នំស្ទឹងបឹងបួព្យុះ ភ្លៀង ផ្គរ ទេព្រក្សទេវតាព្រលឹងម្ចាស់ទឹកម្ចាស់ដីលតាវល្លិ ពើងទាំងអស់ត្រូវបានចាត់ ទុកជាប្រាសាទភ្នំ ជាទីសក្ការបូជាសម្រាប់សាសនាដែលពើងមួយចំនួន បានបន្សល់ទុកនូវរូបចម្លាក់ទេវ និងសិលាចារិករហូតដល់សព្វថ្ងៃ។
ពើងគំនូរចម្លាក់ថ្មភ្នំក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១១ នៅរាជធានីបុរាណនៃភ្នំគូលែន
លើពើងគំរូ ឬពើងគេងកង ឯជើងភ្នំគូលែនភាគខាងកើត ក្នុងស្រុកស្វាយលើ ខេត្ដសៀមរាបផ្ទាំងថ្មធម្មជាតិធំៗរាយប៉ាយត្រូវបានរចនាឡើងចម្លាក់គំនូរដ៏ស្រស់ស្អាតដែលជាស្នាដៃបុព្វបុរសខ្មែរស្ថិតក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១១ សម័យព្រះបាទហស៌វរ្ម័នទី ៣។
យោងតាមឯកសារចងក្រងដោយនិស្សិតមហាវិទ្យាល័យបុរាណវិទ្យានៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ វង្ស សំអេងដែលដកស្រង់ពីសៀវភៅប្រវត្ដិសាស្ដ្រ បានបង្ហាញថា ចម្លាក់ នៅពើងគំនូរមាន ៤ ផ្ទាំង ដោយផ្ទាំងថ្មទីមួយស្ថិតនៅភាគខាងលិចមានចម្លាក់ទេវក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា គឺរូបព្រះវិស្ណុផ្ទុំលើនាគអនន្ដ ដែលមានព្រះព្រះព្រហ្មគង់លើផ្កាឈូកដុះចេញពីផ្ចិតរបស់ព្រះវិស្ណុ។
ផ្ទាំងទីពីរនៅទល់មុខចម្លាក់នេះមានចម្លាក់ព្រះគណេសព្រះហស្ដ ៨ រួមជាមួយលិង្គបញ្ឈរចំនួន ៣ អមដោយស៊ុមព័ទ្ធជុំវិញ។ ផ្ទាំងទី ៣ ស្ថិតនៅខាងកើតផ្ទាំងនេះមានចម្លាក់ទេវជាច្រើនអង្គ ក៏ដូចជា សិលាចារឹកនិងសត្វ។ ប្រមាណ ៤០ ម៉ែត្រពីគំនូរនេះផ្ទាំងថ្មទី ៤ គឺជាចម្លាក់ព្រះវិស្ណុឈរលើគ្រុឌផ្នែកខាងជើងនៃពើងហើយនិងមួយផ្ទាំងទៀតស្ថិតនៅចន្លោះពើងទី ២ និងទី ៣ មានឃើញគំនូរត្រីមួយគូផងដែរ។
សិលាចម្លាក់ព្រះគណេសនៅខាងមុខ និងព្រះវិស្ណុគង់លើនាគអនន្ដ
ឯកសារដដែលបានបន្ដថាផ្ទាំងទី ៣ ដែលរំលេចនូវពណ៌ខៀវដ៏ស្រស់ស្អាតស្ថិតនៅលើពើងទើបនឹងផ្អៀង ត្រូវបានបែងចែកជា ៣ ផ្នែក។ ផ្នែកទីមួយមានចម្លាក់ព្រះបដិមាចំនួន ៥ អង្គ និងសិលាចារឹកមួយផ្ទាំង (k.176) ១៦ បន្ទាត់សរសេរជាភាសាសំស្ក្រឹត។ ផ្នែកទីពីរ មានចម្លាក់បដិមាធំ ៤ អង្គទ្រង់ឈរ ចម្លាក់ទេវរូបតូចៗ ៣ អង្គ ចម្លាក់ឥសីប្រណមចំនួន ៧ និងសិលាចរឹកមួយផ្ទាំង។ ផ្នែកទីបី មានចម្លាក់ព្រះវិស្ណុផ្ទំលើនាគក្បាលបី ចម្លាក់ព្រះវិស្ណុត្រីវិក្រម ឬព្រាហ្មណ៍តឿឈានបីជំហាន ដែលមានព្រះហស្ត ៤ រួមទាំងទេវរូបតូច ៣ អង្គ។
ជាព័ត៌មានសម្រាប់ការសិក្សា និងចង់ដឹងចង់យល់ពីសិលាចារឹក និស្សិតសាកលវិទ្យាល័យខាងលើក៏បានស្រាវជ្រាវនូវការបកស្រាយភាសាសំស្ក្រឹតលើសិលាចារឹកដោយសង្ខេប ៦ វគ្គថា៖ «វគ្គទី១ ចាប់ពីបន្ទាត់ទី ១ ដល់បន្ទាត់ទី ៤ រៀបរាប់ពីការស្ថាបនាទេវលើមហេន្ទ្រ (ភ្នំគូលែន) ដោយសិវសោម។ វគ្គទី២ បន្ទាត់ទី៥ ដល់ទី៨ និយាយពីការលះបង់អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងរបស់ សិវសោម ដើម្បីបូជាចំពោះទេវទាំងនោះ។ វគ្គទី៣ ពីបន្ទាត់ទី៩ ដល់ទី១០ ស្ដីពីរឿងរ៉ាវសង្ខេបរបស់ គិវសោម។
លោកយាយ ទូច បង្ហាញចម្លាក់ព្រះវិស្ណុឈរលើគ្រុឌជាយានជំនិះ។
វគ្គទី៤ ពីបន្ទាត់ ១១ ដល់ទី ១២ សសើរដល់ គិវសោម។ វគ្គទី៥ ពីបន្ទាត់ទី១៣ ដល់ទី១៤ និយាយពីថ្ងៃអវសាន្ដរបស់ គិវសោម និងចុងក្រោយ វគ្គទី៦ ពីបន្ទាត់ទី១៥ ដល់ទី១៦ ពិពណ៌នាពីគុណសម្បត្ដិ សិវសោម ជាលើកចុងក្រោយ»។ ស្ថិតក្រោមម្លប់ឈើ និងសម្រស់បុប្ផារដូវវស្សា ពើងទេវច្រើនអង្គ ចាប់ផ្ដើមផ្អៀងខ្លាំងនៅរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយ ដែលធ្វើឲ្យតួថ្មប្រេះស្រាំដោយអន្លើ។
ជាអ្នកថែទាំទីឋានបុរាណជាងពីរទសវត្សរ៍ជាមួយអតីតព្រះតេជគុណព្រះចៅអធិការ លោកយាយទូចអាយុ ៥១ ឆ្នាំបានដំណាលរឿងអំពីបុរាណឋានចម្លាក់គំនូរនេះថា៖ «ពើងគំនូរចាប់ផ្ដើមផ្អៀងរយៈពេល ៤-៥ ឆ្នាំ។ ពីដើមមានឆ្មា មានទូក ដែលមនុស្សលោកហៅពស់រស់នៅ។ ចា! ពេលចឹង បែបពួកគេចេញ បានជាពើងនេះស្រុតទៅម្ខាងខ្លាំង។
ពីដើម ពេលគេមកលេងសុំទឹកភ្លៀង គេចូលក្នុងពើងហ្នឹង តែឥឡូវចូលលែងបាន»។ ក្រៅពីចម្លាក់ទាំង ៥ នៅពើងគំរូ នៅមានចម្លាក់ព្រះវិស្ណុផ្ទុំលើនាគអនន្ដ ដែលមានព្រះព្រហ្មគង់លើផ្កាឈូកដុះចេញពីផ្ចិតរបស់ព្រះវិស្ណុមួយទៀតស្ថិតនៅក្បែរទឹកធ្លាក់មួយចម្ងាយប្រមាណមួយគីឡូម៉ែត្រពីផ្លូវឡើងពើងគំនូរ៕
（សរុបដោយ ហេង វុធ្ធី）
（ប្រភពព័ត៌មាន: postkhmer និង nokorwatnews.com）
មតិពីមិត្តអ្នកអាន