ស្វែងយល់អំពីក្បូរក្បាច់រចនាលើក្រណាត់ចរបាប់របស់ជនជាតិ E De (ប្រទេសវៀតណាម)

យកមកភាពក្បូរក្បាច់នៃការរចនាចរបាប់របស់ជនជាតិភាគតិច E de ទៅលើសំលៀកបំពាក់ទាន់សម័យទំនើប

ខេត្ត Yen Bai បរិច្ចាគ ៥០,០០០ ម៉ាសដល់ខេត្ត Val de Marne ប្រទេសបារាំងដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឹរាតត្បាកូវិដ - ១៩

រូបថត៖ laodong

លោកស្រី H Nun Bya មានអាយុជិត៧០ឆ្នាំ នៅភូមិ Cu Ebong ឃុំ Ea Kao ទីក្រុង Buon Ma Thuot បានផ្សាភ្ជាប់នឹងកីតម្បាញឡើងដល់ជាង៦០ឆ្នាំមក ហើយ។ តាមលោកស្រី H Nun និយាយថា ក្បូរក្បាច់រចនាលើសម្លៀកបំពាក់ របស់ជនជាតិ E De ច្រើនតែមានពណ៌ស្នូលគឺពណ៌ខ្មៅ ក្រហម លឿងនិងស។ ចាប់ពីអតីតកាលមក ជនជាតិ E De តែងតែប្រើប្រាស់សសៃកប្បាសដើម្បីត្បាញ ក្រណាត់។ កប្បាសបន្ទាប់ពីប្រមូលផលរួចមក ត្រូវទាញជាសសៃអំបោះហើយ ជ្រលក់ពណ៌ដោយភក់ ស្លឹកឈើ មើម ឬស ឬសំបកដើមឈើព្រៃ។ នៅពេល ទាញបានសសៃអំបោះដោយមានពណ៌ដូចបំណង ពួកគេនឹងដាក់លើកីតម្បាញ ចាប់ផ្ដើមបង្កើតជារូបរាងក្បូរក្បាច់។

“មុននេះ ពួកគេប្រើប្រាស់កប្បាសដើម្បីទាញជាសសៃអំបោះ និងជ្រលក់ពណ៌។ ចំពោះលំនាំក្បូរក្បាច់ ជាធម្មតាពណ៌ស ពណ៌ខ្មៅនិងពណ៌ក្រហមត្រូវបានគេប្រើ ដោយពេញនិយមបំផុត។ មានក្បូរក្បាច់ជាច្រើនប្រភេទណាស់ ឧទាហរណ៍ថា ក្បូរក្បាច់ត្បាញដោយអំបោះ១៥ដល់១៧សសៃ ២៧សសៃ រហូតដល់៣៥សសៃ ក៏មានដែរ។ ពិបាកបំផុតគឺរចនាក្បូរក្បាច់ kngam ដែលជាប្រភេទក្បូរក្បាច់អាច ធ្វើឲ្យលេចរូបភាពដែលយើងចង់តុបតែង”។

នារីជនជាតិ E De ត្បាញក្រណាត់ចរបាប់ដោយមានក្បូរក្បាច់ពិសេសដោយឡែក។ (រូបថត៖ VOV)

ចំពោះប្រភេទសម្លៀកបំពាក់នីមួយៗ ជនជាតិ E De នឹងមានរបៀបតុប តែង រចនាក្បូរក្បាច់ផ្សេងៗគ្នា។ សម្លៀកបំពាក់សម្រាប់បុរសមានក្បូរក្បាច់ខុសពី សម្លៀកបំពាក់សម្រាប់ស្ត្រី ហើយសម្លៀកបំពាក់ប្រចាំថ្ងៃក៏មានក្បូរក្បាច់ខុសពី សម្លៀកបំពាក់ក្នុងឱកាសទិវាបុណ្យផងដែរ។ លើសពីនេះទៅទៀត ក្បូរក្បាច់លើ សម្លៀកបំពាក់ថែមទាំងបង្ហាញនូវភាពជាអ្នកមាននិងឋានៈរបស់អ្នក ស្លៀកពាក់ទៀតផង។

លោកស្រី H Yar Kbuor សិប្បការិនីត្បាញចរបាប់នៅភូមិ Ktla ឃុំ Drai Sap ស្រុក Krong Ana ខេត្ត Dak Lak ឲ្យដឹងថា ជនជាតិ E De មានបច្ចេកទេស Kteh ដែលត្រូវបានចាត់ទុកជាបច្ចេកទេសកំពូលនៃសិល្បៈរចនាក្បូរក្បាច់លើ សម្លៀកបំពាក់។ មុននោះ ត្រឹមតែគ្រួសារអ្នកមានប៉ុណ្ណោះទើបប្រើប្រាស់សម្លៀកបំពាក់ ដែលមានក្បូរក្បាច់រចនាដោយបច្ចេកទេសនេះ។ តាមនោះ kteh ជា បច្ចេក ទេសដោយដៃ ដែលប៉ាក់សសៃអំបោះពណ៌ជាមួយគ្រាប់អង្កាំទៅជាខ្សែ ក្បូរក្បាច់ជាប់ៗគ្នា នៅតាមជាយអាវ ឬជើងថ្នេរអាវ ជើងសំពត់។

រូបថត៖ laodong

“ចំពោះបច្ចេកទេស kteh នោះគឺជនជាតិ E De ក្នុងអតីតកាលតែងតែប្រើ ប្រាស់ក្នុងការធ្វើសម្លៀកបំពាក់សម្រាប់ពិធីបុណ្យ ពិធីសែន និងធ្វើសម្លៀក បំពាក់របស់មនុស្សដែលមានបុណ្យសក្តិតែប៉ុណ្ណោះ។ Kteh ជាបច្ចេកទេសពិបាក ហើយបច្ចុប្បន្ន នេះ មនុស្សមិនសូវច្រើនអាចរៀនបាន ព្រោះថាវាពិបាកជាងរបៀបរត្បាញនិង រចនាក្បូរក្បាច់ធម្មតា”។

តាមលោកស្រី H Yam Bkrong ប្រធានសហករណ៍ឃុំត្បាញចរបាប់ Tong Bong នៅភូមិ Tong Ju ឃុំ Ea Kao ទីក្រុង Buon Ma Thuot បានឲ្យដឹងថា តាំង ពីអតីតកាលមក ជនជាតិ E De ច្រើនតែប្រើប្រាស់អ្វីៗដ៏ជិតស្និទ្ធជាមួយធម្មជាតិ ដើម្បីដាក់ចូលក្នុងការរចនាក្បូរក្បាច់លើសម្លៀកបំពាក់ដូចជា បក្សី អណ្ដើក សត្វ បង្គួយ កន្ធាយ ដើមឈើ ផ្លែផ្កា ដូចជាដើមប៉ប្រក ផ្លែតាឡាត់ ឬក៏ឧបករណ៍ប្រើ ប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃដូចជា ត្បាល់បុកអង្ករ ផ្ទះផុតពីដី ជាដើម។ បច្ចុប្បន្ននេះ ជាមួយ នឹងការអភិវឌ្ឍរបស់សង្គម សសៃអំបោះសម្រាប់ត្បាញចរបាប់ស្ទើរតែជាសសៃ អំបោះឧស្សាហកម្ម ប៉ុន្តែការរចនាក្បូរក្បាច់ ពណ៌នៅតែបានធ្វើតាមបែប ប្រពៃណីដដែល។ ទន្ទឹមជាមួយគ្នានោះ នារីជនជាតិ E De ក៏មានការច្នៃប្រឌិតថ្មី ក្នុងការត្បាញដូចជា៖ បន្ថែមសសៃអំបោះ បន្ថែមរូបភាព និងការលាយពណ៌ដើម្បី បង្កើតឡើងក្បូរក្បាច់ដ៏វិសេសវិសាល ជួយឲ្យផ្ទាំងចរបាប់កាន់តែស្អាតឆើតឆាយ និងពិសេសដោយឡែកថែមទៀត។ លោកស្រី H Yam Bkrong បានចែករំលែកថា៖

រូបថត៖ laodong

“លំនាំក្បូរក្បាច់ E De មានការរើសអើងដូចជា លើអាវបុរស អាវស្ត្រីគឺមាន ក្បូរក្បាច់រូបនាគ លើសំពត់មានក្បូរក្បាច់ផ្លែតាឡាត់ឬក្បូរក្បាច់ ១៥ សសៃអំបោះជារូប សត្វអណ្ដើក សត្វកន្ធាយ ជាដើម។ ក្បូរក្បាច់ E De មិនមាននៅក្នុងសៀវភៅទេ ប៉ុន្តែផ្អែកលើគំនិតនិងការច្នៃប្រឌិតរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ។ ដូច្នេះ នាបច្ចុប្បន្ន ប្រសិនបើយើងខ្ញុំចង់បង្កើតក្បូរក្បាច់ដ៏ធំជាងមុន គឺអាស្រ័យលើក្បូរក្បាច់បុរម បុរាណ ហើយបង្កើនចំនួនសសៃអំបោះ ឬច្នៃប្រឌិតក្បូរក្បាច់ថ្មីៗដូចជារូបភាពថូផ្កា មនុស្សឬផ្ទះ”។

រូបថត៖ laodong

ក្នុងជីវភាពសម័យទំនើប សម្លៀកបំពាក់ចរបាប់ស្ទើរតែគ្មានវត្តមាននៅក្នុង សកម្មភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់បងប្អូនជនជាតិ E De នៅខេត្ត Dak Lak ទៀតឡើយ។ ប៉ុន្តែ ក្នុងពិធីបុណ្យនិងពិធីការសំខាន់ៗ ជនជាតិ E De នៅតែស្លៀកពាក់សម្លៀក បំពាក់ចរបាប់ជាប្រពៃណីឬទាន់សម័យ ដែលត្រូវបានប៉ាក់ក្បូរក្បាច់។ លំនាំ ក្បូរក្បាច់បានក្លាយទៅជាចំណុចលេចធ្លោលើសម្លៀកបំពាក់ បង្កើតឡើង លក្ខណៈពិសេសដោយឡែកនៃសម្លៀកបំពាក់ចរបាប់ E De នៅក្នុងចំណោម សម្លៀកបំពាក់ជាច្រើនរបស់ជនជាតិផ្សេងៗនៅខេត្ត Dak Lak៕

VOV