កិច្ចការបរទេសប្រជាជននឹងបន្តរួមដំណើរបន្ធូរស្រាលការឈឺចាប់ដោយសារជាតិគីមីពុលពណ៌លឿងទុំនៅវៀតណាម

វិស័យការទូតចាំបាច់ត្រូវច្បាមជាប់នឹងស្ថានភាពជាក់ស្ដែង ​អាទិភាព​ចម្បងរបស់រដ្ឋាភិបាល និងមាគ៌ាកិច្ចការបរទេសរបស់វៀតណាម

ប្រជាជននិងសហគ្រាសគឺជាមជ្ឺមណ្ឌលដែលបំរើកិច្ចការបរទេស

ប្រធានសម្ព័ន្ធអង្គការមិត្តភាពវៀតណាម (VUFO) លោកស្រី Nguyen Phuong Nga

តើលោកស្រីអាចចែករំលែកគំនិតខ្លះអំពីការគាំទ្ររបស់ប្រជាជននៃប្រទេសដទៃចំពោះការជំនះលើផលវិបាកនៃសារធាតុគីមីពុលបន្ទាប់ពីសង្គ្រាមនៅវៀតណាមបានទេ?

ចម្លើយ៖ កាលពី ៦០ ឆ្នាំមុននៅថ្ងៃទី ១០ ខែសីហាឆ្នាំ ១៩៦១ យោធាអាមេរិកបានចាប់ផ្តើមរោយសារធាតុគីមីពុលពណ៌លឿងទុំឌីអុកស៊ីតជាលើកដំបូងលើតំបន់ជាច្រើនក្នុងប្រទេសវៀតណាមក្នុងរយៈពេល ១០ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បង្កឱ្យមានផលវិបាកយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់មនុស្សនិងប្រព័ន្ធ បរិស្ថានអេកូឡូស៊ី។ ជនជាតិវៀតណាមចំនួន ៤,៨ លាននាក់ មានផ្ទុកជំងឺក្នុងខ្លួន។ មនុស្សប្រហែល ៣ លាននាក់គឺជាជនរងគ្រោះដោយសារជំងឺ ដែលមិនអាចព្យាបាលបានហើយកូន ៗ និងចៅរបស់ពួកគេត្រូវបានផ្លាស់ប្តូររូបរាងនិងខូចទ្រង់ទ្រាយដោយសារតែការបំផ្លិចបំផ្លាញជាបន្តបន្ទាប់នៃសារធាតុពណ៌លឿងទុំ/ឌីអុកស៊ីន។ នេះត្រូវបានចាត់ទុកថាជាសង្គ្រាមគីមីដ៏មហន្តរាយនិងធំបំផុតនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្សហើយផលវិបាករបស់វានៅតែបន្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។

ការតស៊ូដ៏អង់អាចក្លាហានរបស់ប្រជាជនវៀតណាម ដើម្បីសន្តិភាពឯករាជ្យជាតិនិងការបង្រួបបង្រួមជាតិបានបញ្ចប់ជាង ៤ ទស្សវត្សរ៍ប៉ុន្តែសម្រាប់ជនរងគ្រោះដោយសារជាតិគីមីពុលពណ៌លឿងទុំ/ឌីអុកស៊ីនរបួសក្នុងសង្រ្គាមនៅតែបន្តកើតមានដល់មនុស្សជាច្រើនជំនាន់។ មនុស្សរាប់លាននាក់រួមទាំងកុមារជាច្រើននៅតែជួបការលំបាកជារៀងរាល់ថ្ងៃរាល់ម៉ោងដោយមានផ្ទុកជំងឺគ្រោះថ្នាក់ដោយមានការឈឺចាប់ទាំងផ្លូវចិត្តនិងរាងកាយ។ នេះគឺជាការឈឺចាប់មិនអាចបំភ្លេចបាន មិនត្រឹមតែប្រជាជន វៀតណាមប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងជាប្រជាជនដែលរីកចម្រើននិងស្រឡាញ់សន្តិភាពនៅលើពិភពលោកទៀតផង។

ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីសង្គ្រាមក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកបក្សរដ្ឋនិងប្រជាជនវៀតណាមតែងតែយកចិត្តទុកដាក់ជាពិសេសនិងអនុវត្តគោលនយោបាយនិងវិធានការជាក់ស្តែងនិងមានប្រសិទ្ធភាពជាច្រើនដើម្បីជំនះផលវិបាកនៃសង្គ្រាមយកចិត្តទុកដាក់ជួយជនរងគ្រោះដោយជាតិគីមីពុលពណ៌លឿងទុំ/ឌីអុកស៊ីន។

កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដ៏ធំធេងរបស់បក្ស រដ្ឋ និងប្រជាជនវៀតណាម ជនរងគ្រោះដោយសារសង្គ្រាមនិងជនរងគ្រោះដោយជាតិគីមីពុលពណ៌លឿងទុំ/ឌីអុកស៊ីន បានទទួលការចែករំលែកនិងការគាំទ្រដ៏មានតម្លៃពីសហគមន៍អន្តរជាតិមិត្តភក្តិមកពីទូទាំងពិភពលោកនិងជនរួមជាតិវៀតណាមនៅបរទេសជាច្រើនវិស័យ៖ ការស្រាវជ្រាវអំពីផលប៉ះពាល់នៃជាតិគីមីពុលពណ៌លឿងទុំ/ឌីអុកស៊ីនទៅលើបរិស្ថាននិងប្រជាជនវៀតណាម ដោយផ្តល់ឱ្យនូវផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរនៃជាតិគីមីពុលពណ៌លឿងទុំជាសាធារណៈ កៀងគរនិងឃោសនាដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងដើម្បីយុត្តិធម៌ជូនជនរងគ្រោះនិងធ្វើសកម្មភាពជាក់ស្តែងជាច្រើន សំដៅបីជួយកាត់បន្ថយការលំបាក ជីវិតរបស់ជនរងគ្រោះសាធាតុគីមីពណ៌លឿងទុំ។

អង្គការអន្តរជាតិអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលបរទេស ក៏ដូចជាអង្គការនិងបុគ្គលក្នុងនិងក្រៅប្រទេសជាច្រើនបានរួមដំណើរនិងរួមដំណើរជាមួយប្រទេសវៀតណាមក្នុងការអនុវត្តកម្មវិធី​ និងគម្រោងនានាដើម្បីគាំទ្រដល់ការកំចាត់មីននិងគ្រាប់បែក និងសម្ភារៈយុទ្ធភ័ណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះ ការបន្សាបជាតិពុលក្នុងតំបន់ /ឌីអុកស៊ីនការថែទាំនិងព្យាបាលជនរងគ្រោះ និងការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវជីវភាពរស់នៅរបស់គ្រួសារជនរងគ្រោះ។ កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNDP) បានគាំទ្រការអនុវត្តគម្រោងបោសសំអាត សារធាតុគីមីឌីអុកស៊ីននៅអាកាសយានដ្ឋានភូកាត (Phu Cat) និងបំពាក់ឱ្យវៀតណាមនូវមន្ទីរពិសោធន៍វិភាគឌីអុកស៊ីត។; មូលនិធិកុមាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិយូនីសេហ្វ (UNICEF) បានរក្សាការគាំទ្រប្រចាំឆ្នាំដល់ជនរងគ្រោះដោយសារជាតិគីមីពុលពណ៌លឿងទុំនៅទីក្រុងដាណាង; ភូមិមិត្តភាពក្នុងឃុំវ៉ានកាន (Van Canh) ស្រុកហូយឌឹក (Hoai Duc) ទីក្រុងហាណូយ ត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៨ ដោយមានជំនួយឧបត្ថម្ភនិងគាំទ្រពីអង្គការអតីតយុទ្ធជន ដើម្បីសន្តិភាពនៅអាមេរិកនិងប្រទេសដទៃទៀត (អង់គ្លេស បារាំង អាឡឺម៉ង់ កូរ៉េខាងត្បូង) គឺជានិមិត្តសញ្ញានៃចំណងសាមគ្គីភាពអន្តរជាតិ និងគាំទ្រជនរងគ្រោះដោយជាតិគីមីពុលពណ៌លឿងទុំនៅវៀតណាមផងដែរ។

ការគាំទ្រដ៏ធំធេង និងជាក់ស្តែងរបស់មិត្តអន្តរជាតិបានរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការជម្រុញនិងលើកទឹកចិត្តជនរងគ្រោះដោយសង្គ្រាម និងសារជាតិពណ៌លឿងទុំដោយជួយប្រជាជននៃប្រទេសដទៃទៀតឱ្យយល់ពីគ្រោះមហន្តរាយអេអូជួយជនរងគ្រោះ និងគាំទ្រ ក៏ដូចជាចូលរួមក្នុងការតស៊ូដើម្បីយុត្តិធម៌សម្រាប់ ជនរងគ្រោះដោយសារជាតិគីមីពណ៌លឿងទុំ/ឌីអុកស៊ីត ហើយក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះបានរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មក្នុងការជះឥទ្ធិពលដល់រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក។

ឆ្លៀតឱកាសខួបលើកទី ៦០ នៃគ្រោះមហន្តរាយជាតិពណ៌លឿងទុំ គឺជាឱកាសសម្រាប់យើងដើម្បីបង្ហាញពីការដឹងគុណយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ ចំពោះប្រជាជននៃប្រទេសដទៃទៀតអង្គការអន្តរជាតិអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលបរទេសនិងជនរួមជាតិវៀតណាមនៅក្នុងប្រទេសនិងអង្គការនិងបុគ្គលទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស ភាពស្មោះត្រង់ភាពជាដៃគូការចែករំលែក និងការគាំទ្រដ៏មានតម្លៃរបស់ពួកគេចំពោះជនរងគ្រោះដោយជាតិគីមីពុលពណ៌លឿងទុំនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម។

តើលោកស្រីឯកអគ្គរដ្ឋទូតយល់យ៉ាងណាចំពោះតួនាទីការទូតរបស់ប្រជាជនក្នុងការចលនាឃោសនាអន្តរជាតិ ដើម្បីជំនះពុះពារលើផលវិបាកនៃសារធាតុគីមីពុលបន្ទាប់ពីសង្គ្រាមនៅវៀតណាម?

ចម្លើយ៖ ការទូតរបស់ប្រជាជនបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងរបស់ សហគម ន៍អន្តរជាតិ អំពីផលវិបាកនៃជាតិគីមីពុលពណ៌លឿងទុំនៅវៀតណាម ដោយបានប្រមូលផ្តុំមិត្តភក្តិអន្តរជាតិ ដើម្បីជួយជនរងគ្រោះនិងគាំទ្រការតស៊ូស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនជនរងគ្រោះ។

សម្ព័ន្ធអង្គារមិត្តភាពវៀតណាមនិងអង្គការជាសមាជិករបស់ខ្លួននៅថ្នាក់មជ្ឈិម និងមូលដ្ឋានបានធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយអង្គការប្រជាជនវៀតណាមក្នុងការកៀរគរប្រជាជនពិភពលោកយ៉ាងសកម្មតាមរយៈសកម្មភាពគួរឱ្យរំភើបជាច្រើនដែលមានប្រសិទ្ធភាព និងមានប្រសិទ្ធភាពដូចជាការរៀបចំនិងស្វាគមន៍គណៈប្រតិភូអន្តរជាតិជាពិសេសអតីតយុទ្ធជន។ សមាជិកសភា អ្នកសិក្សា និស្សិតអង្គការសប្បុរសធម៌ និងអង្គការមនុស្សធម៌របស់សហរដ្ឋអាមេរិកមកទស្សនាប្រទេសវៀតណាម ដើម្បីធ្វើការជាមួយស្ថាប័នស្រាវជ្រាវអំពីផលប៉ះពាល់នៃជាតិគីមីពុលពណ៌លឿងទុំ/ឌីអុកស៊ីនទៅលើបរិស្ថាននិងសុខភាពមនុស្សទស្សនាមណ្ឌលសុខភាព ដើម្បីព្យាបាលនិងថែទាំអ្នកជំងឺនិងកុមារ ដែលជាជនរងគ្រោះដោយជាតិគីមីពុលពណ៌លឿងទុំ /ឌីអុកស៊ីន ពិភាក្សាអំពីវិធានការច្បាប់ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងសំណងដល់ជនរងគ្រោះដោយជាតិគីមីពុលពណ៌ លឿងទុំវៀតណាម និងរៀបចំសិក្ខាសាលា កី៏ដូចជាកិច្ចពិភាក្សារាប់សិបនៅវេទិកាប្រជាជនទ្វេភាគីនិងពហុភាគីនៅក្នុងតំបន់និងពិភពលោក ដើម្បីចែករំលែកព័ត៌មានលើប្រធានបទនេះ។

តើលោកស្រីឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាចប្រាប់យើងបានទេថាសម្ព័ន្ធអង្គការមិត្តភាពវៀតណាមនឹងធ្វើអ្វីដើម្បីបន្តប្រមូលផ្តុំសាមគ្គីភាពអន្តរជាតិ ក្នុងការគាំទ្រវៀតណាមនាពេលខាងមុខនេះ?

ចម្លើយ៖ ក្នុងរយៈពេលជាង ៦ ទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ ប្រជាជនវៀតណាមបានទទួលរងនូវមហន្តរាយនៃផលប៉ះពាល់ដោយសារធាតុគីមីពណ៌លឿងទុំ។ បន្ថែមពីលើចំណុចបំពុលបរិស្ថានដែលបាននិងកំពុងត្រូវបានបន្សាបជាតិពុលនៅមានកន្លែងផ្សេងទៀត ដែលត្រូវបានចម្លងរោគនៅតែមានជនរងគ្រោះជាច្រើនរួមទាំងជំនាន់ទី ៣ និងទី ៤ ដែលត្រូវការជំនួយ។

ការយកឈ្នះលើផលវិបាកនៃជាតិគីមីពណ៌លឿងទុំ/ឌីអុកស៊ីនមានសារៈសំខាន់ខាងនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចវប្បធម៌សង្គម និងវិទ្យាសាស្ត្រដ៏អស្ចារ្យមិនត្រឹមតែជាបញ្ហាមនុស្សធម៌ប៉ុណ្ណោះទេ។ ការដោះស្រាយបញ្ហានេះគឺជាការទទួលខុសត្រូវខាងសីលធម៌និងសីលធម៌។ ការដោះស្រាយបញ្ហានេះនៅក្នុងទំនាក់ទំនងវៀតណាម-អាមេរិក នឹងរួមចំណែកក្នុងការព្យាបាលរបួសសង្រ្គាម ហើយនឹងក្លាយជាកត្តាវិជ្ជមានក្នុងការបង្កើនការជឿទុកចិត្តផ្នែកនយោបាយនិងជំរុញការអភិវឌ្ឍន៍ចំណងមិត្តភាពប្រទេសទាំងពីរឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ។ ការជួយឧបត្ថម្ភជនរងគ្រោះដោយសារធាតុគីមីពណ៌លឿងទុំធានានូវការសម្រេចបាននូវគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពដោយមិនទុកឱ្យនរណាម្នាក់នៅពីក្រោយឡើយនិងរួមចំណែកដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួមរបស់ប្រជាជនពិភពលោកក្នុងការការពារហានិភ័យនៃសង្គ្រាមគីមីសាស្ត្ររក្សាសន្តិភាពផងដែរ៕

ហេង វុធ្ធី

Thoidai.com.vn