យុគសម័យ - វប្បធម៌របស់ជនជាតិចាមជាប្រព័ន្ធមួយ ក្នុងនោះមួយចំណែកនៃវប្បធម៌ចាមបានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់លាស់និងមួយចំណែកទៀតនៅតែបង្កប់ក្នុដីដែលបង្កើតខឿនវប្បធម៌ពោរពេញទៅដោយអត្តសញ្ញាណជាតិ។
ពិធីបុណ្យ Kate របស់ជនជាតិចាម រស់នៅខេត្ត Binh Thuan ដែលរៀបចំជារៀងរាល់ឆ្នាំ ។ (រូបថត៖ Pandanus Resort)
នៅក្នុងបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់វៀតណាម វប្បធម៌ចាមត្រូវបានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់នៅក្នុងស្ថាបត្យកម្ម រូបចម្លាក់ ទំនៀមទម្លាប់ ពិធីបុណ្យ ជំនឿ សាសនានិងភាសា អក្សរ។ តន្ត្រី ការសម្តែងសិល្បៈ ក្រណាត់ប៉ាក់ កុលាលភាជន៍ ក្បួនរចនា...
វប្បធម៌ចាមគឺជាវប្បធម៌ពិសេសមួយដែលល្បីល្បាញខ្លាំងនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ រហូតមកដល់ពេលនេះ ទោះបីមានការផ្លាស់ប្តូរនិងឧបសគ្គជាច្រើនក៏ដោយ ប៉ុន្តែជនជាតិចាមនៅតែរក្សាតម្លៃវប្បធម៌ដែលជីដូនជីតារបស់ពួកគេបានបន្សល់ទុក។
នៅតាមបណ្តោយឆ្នេរសមុទ្រពីខេត្ត Quang Binh ដល់ខេត្ត Binh Thuan ជាទីកន្លែងដែលប្រជាជនចាមធ្លាប់រស់នៅពីមុន។ ដូច្នេះស្លាកស្នាមវប្បធម៌របស់ពួកគេនៅតែបន្សល់ទុក ក្នុងនោះភាគច្រើនគឺប៉មបុរាណគ្របដណ្តប់ដោយស្លែ ដូចជា Lam Ap កំពែងបុរាណ នៅខេត្ត Quang Binh ប៉ម Bac ប៉ម Canh Tien ប៉ម Hung Thanh ខេត្តBinh Dinh ម៉ម Nhan ខេត្ត Phu Yen... …
ក្រៅពីកេរ្តិ៍ដំណែលប្រវត្តិសាស្ត្រ វប្បធម៌ របស់ជនជាតិចាមក៏បានបង្ហាញតាមរយៈមុខរបរសិប្បកម្ម ផងដែរ។ តាមការស្រាវជ្រាវ កាលពីមុន ជនជាតិចាមប្រកបមុខរបរ សិប្បកម្មជាច្រើនដើម្បីរស់នៅដូចជា កុលាលភាជន៍ ត្បាញក្រណាត់ ធ្វើគ្រឿងអលង្ការ ...។
ប៉ុន្តែនាបច្ចុប្បន្ននេះមុខរបរពោលខាងលើនេះ ភាគច្រើនបានបាត់បង់ហើយ តែមុខរបរកុលាលភាជន៍ ត្បាញសង្កិមកំពុងអភិវឌ្ឍ។ មុខរបរកុលាលភាជន៍កំពុងអភិវឌ្ឍនៅ Bau Truc (ខេត្តNinh Thuan) ។ សិប្បករកុលាលភាជន៍ មួយចំនួនបានផលិតនូវផលិតផលវប្បធម៌ប្លែកៗដូចជារូបសំណាក់ រូបរាងប៉មចាម វត្ថុតុបតែង …ដើម្បីបម្រើដល់វិស័យទេសចរណ៍។
ទាក់ទងនឹងរូបចម្លាក់ សារមន្ទីរវិចិត្រសិល្បៈចម្លាក់ចាមនិងកេរ្តិ៍ដំណែលប្រវត្តិសាស្ត្រ My Son គឺជាពីរកន្លែងដែលបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់លាស់ ពីភាពប៉ិនប្រសប់របស់ជនជាតិចាមចំពោះសិល្បៈចម្លាក់ ។ រូបចម្លាក់ត្រូវបានបង្ហាញនៅលើថ្ម ប៉ុន្តែគ្មានភាពរឹងទេផ្ទុយទៅវិញ រូបទាំងនោះ មានភាពរស់រវើក ថែមទាំងរូបនិមួយៗ មានសម្រស់ប្លែកៗ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីអត្តសញ្ញាណជាតិនិងទេពកោសល្យរបស់សិល្បករ។
ប៉ម Ppo Nagar នៅខេត្ត Khanh Hoa។ (រូបថត៖ Getty)
ទាក់ទងនឹងស្ថាបត្យកម្ម តាមរយៈវត្ត ប្រាសាទរបស់ជនជាតិចាមបន្សល់ទុក អ្នកស្រាវជ្រាវបានវាយតម្លៃថាជនជាតិចាមបានឈានដល់កំរិតខ្ពស់នៃសិល្បៈស្ថាបត្យកម្ម។ ប៉មប្រាសាទចាមត្រូវបានគេចាត់ទុកថាមានសោភណ្ឌភាពដូចប្រាសាទអង្គរវត្តនៃប្រទេសកម្ពុជាឬប្រាសាទដទៃទៀត នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។
ចំណុចពិសេសមួយទៀតដែលត្រូវលើកឡើងនៅក្នុងខឿនវប្បធម៌អរូបីរបស់ជនជាតិចាមគឺបណ្តាពិធីបុណ្យ។ ជាគំរូគឺនេះពិធីបុណ្យ Kate របស់ជនជាតិចាម រស់នៅខេត្ត Binh Thuan ដែលរៀបចំជារៀងរាល់ឆ្នាំ តាំងពីឆ្នាំ ២០០៥ នៅកេរ្តិ៍ដំណែលប្រវត្តិសាស្ត្រថ្នាក់ជាត Po Sha Inu ។
ពិធីបុណ្យនេះមានអត្ថន័យរំលឹកនឹកដល់បុព្វបុរសនិងជីដូនជីតា បួងសួងអាកាសធាតុល្អ ប្រជាជននឹងទទួលផលសន្ធឹក បួងសួងគូស្វាមីភរិយាមានភាពសុភមង្គល ការកកើតច្រើនឡើងរបស់រមនុស្សនិងអ្វីៗ។
ទោះបីត្រូវបានគេវាយតម្លៃខ្ពស់ក្នុងការអភិរក្ស តម្លៃវប្បធម៌ប្រពៃណីក៏ដោយ។ ប៉ុន្តែវប្បធម៌របស់ជនជាតិចាមនៅតែប្រឈមនឹងការបាត់បង់ជាបណ្តើរៗ ។ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់ជនជាតិចាមជាច្រើនដែលមិនអាចស្តារឡើងវិញបាន ទេ។ ដូច្នេះ ប្រព័ន្ធកេរ្តិ៍ដំណែលរបស់ជនជាតិចាមបានរងការខូចខាតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។
ការសម្តែងឧបករណ៍តន្ត្រីប្រពៃណីរបស់ជនជាតិចាមនាបច្ចុប្បន្ននេះត្រូវតែកំណត់ចំពោះសកម្មភាពសហគមន៍ជនជាតិចាម តាមរយៈពិធីសាសនា មិនសម្តែងក្នុងសហគមន៍បណ្តាជនជាតិផ្សេងៗ ទៀត។ បទចម្រៀងមានលក្ខណៈប្រជាប្រិយចាមកាន់តែតិចទៅ ៗ ...
ដើម្បីអភិរក្សនិងលើកកម្ពស់តម្លៃនៃវប្បធម៌ចាម យោងទៅតាមអ្នកស្រាវជ្រាវ មុនបង្អស់គឺលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងរបស់សហគមន៍ជនជាតិចាម ដើម្បីឱ្យពួកគេមានមោទនភាពខ្លាំងចំពោះកេរ្តិ៍ដំណែលរបស់ជនជាតិចាម។ពីក្តីមោទនភាពនេះ ពួកគេដឹងពីរបៀបអភិរក្ស។
សកម្មភាពមួយក្នុងចំណោមបណ្តាសកម្មភាព ដើម្បីគោរពនិងលើកកម្ពស់ តម្លៃវប្បធម៌របស់ជនជាតិចាមជាមួយប្រជាជននៅទូទាំងប្រទេសនិងមិត្តភក្តិអន្តរជាតិគឺ មហោស្រពវប្បធម៌កីឡានិងទេសចរណ៍ជនជាតិចាមដែលត្រូវបានធ្វើឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ ៕
（ប្រែសម្រួលដោយឌីណា）
មតិពីមិត្តអ្នកអាន