ប្រាសាទនាគព័ន្ធមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិលាងដៃ ឃុំលាងដៃ ស្រុកអង្គរធំ ខេត្តសៀមរាប ។ ប្រាសាទនាគព័ន្ធត្រូវបានសាងសង់ឡើងនៅរជ្ជកាល ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ នាឆ្នាំ ១១៩១ ដើម្បីឧទ្ទិសថ្វាយព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន ហើយប្រាសាទនេះ មានស្រះ សន្សំទឹកបរិសុទ្ធ៨ ដោយរៀបចំអោយមាន ជាសញ្ញាលេខបូក ជានិមិត្ដរូបនៃ សញ្ញាមន្ទីពេទ្យ។
ប្រាសាទនាគព័ន្ធ
ប្រាសាទនេះ ត្រូវគេបានសាងសង់នៅលើកោះទំហំ ៣៥០ម បួនជ្រុង ដែលមានស្រះសន្សំទឹកបរិសុទ្ធ ៨ ដោយរៀបចំឲ្យមាន ជាសញ្ញាលេខបូក ជានិមិត្ដរូបនៃសញ្ញាមន្ទីពេទ្យ ។ មានរូបចម្លាក់ទាំង ៤ ទិសសម្រាប់ជាតំណាងឲ្យធាតុទាំង ៤ គឺ ធាតុដីតំណាងដោយរូបចម្លាក់ក្បាលមនុស្សស្ថិតនៅទិសខាងកើត ធាតុភ្លើងតំណាងដោយរូបចម្លាក់ក្បាលតោស្ថិតនៅទិសខាងត្បូង ធាតុខ្យល់តំណាងដោយរូបចម្លាក់ក្បាលសេះស្ថិតនៅទិសខាងលិច ធាតុទឹកតំណាងដោយរូបចម្លាក់ក្បាលដំរី ស្ថិតនៅទិសខាងជើង ។
រូបកាយនៃសត្វលោកផ្សំឡើងដោយធាតុ ៤ គឺ ធាតុដី ធាតុភ្លើង ធាតុខ្យល់ ធាតុទឹក ហើយសត្វលោកដែលមានជំងឺតែងបាត់បង់នូវធាតុណានីមួយនៃធាតុទាំង ៤ នៅពេលគេពិនិត្យឃើញថាអ្នកជំងឺខ្វះធាតុណាមួយនៃធាតុទាំង ៤ គេតម្រូវឲ្យអ្នកជំងឺនោះទៅទទួលការព្យាបាលជំងឺស្របតាមធាតុនៃទិសទាំង ៤ ។ គេពិនិត្យឃើញមានចម្លាក់សេះថ្មមួយក្បាល ដែលមានមនុស្សជាច្រើនឱបព័ទ្ធ ។ មានរឿងនិទានមួយថា មានហ្វូងមនុស្សប្រុសមួយក្រុមបានជិះសំពៅឆ្លងមហាសាគរហើយបានជួបនឹងយក្ខិនីកំណាចមួយ ។ វាបានបង្កព្យុះភ្លៀងធ្វើឲ្យសំពៅលិចលង់ ។
ប្រាសាទនាគព័ន្ធ
នាយសំពៅឈ្មោះសេមហៈក៏បានបន់ស្រន់អស់ទេព្ដាឲ្យជួយ ។ ដោយសារបារមីព្រះពោធិសត្វលោកេស្វរៈ ព្រះអង្គបានប្រមើមើលឃើញមនុស្សកំពុងជួបភ័យអន្ដរាយ ពេលនោះទ្រង់ក៏ប្រើឲ្យអាមាត្យមួយអង្គក្លែងជាសេះបាលហៈទៅជួយអ្នកលិចលង់សំពៅនោះ ។ អ្នកលិចលង់ទាំឡាយក៏បានតោងជើង និងកន្ទុយសេះ ហើយសេះនោះបាននាំពួកគេមកដល់ត្រើយបានសុខសាន្ដទៅ ។
ប្រាសាទនាគព័ន្ធ ត្រូវបានសាងសង់ឡើងនៅរជ្ជកាល ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ នាឆ្នាំ១១៩១ ដើម្បីឧទ្ទិសថ្វាយព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន។ ប្រាសាទនេះ ស្ថិតនៅផ្លូវវង់ធំនៃតំបន់អង្គរ សាងសង់លើទំហំដី ៣៥០ម៉ែត្រ បួនជ្រុងស្មើ មានចមា្ងយ ១៨គីឡូម៉ែត្រ ពីទីរួមខេត្តសៀមរាប។ ប្រាសាទនេះ មានស្រះ សន្សំទឹកបរិសុទ្ធ៨ ដោយរៀបចំអោយមាន ជាសញ្ញាលេខបូក ជានិមិត្ដរូបនៃ សញ្ញាមន្ទីពេទ្យ។ សិលាចារិកប្រាសាទព្រះខ័ន នៅត្រង់ល្បះទី៤១ បាននិយាយអំពីនាគព័ន្ធថា៖ មានកោះដ៏ឧត្តុងឧត្តមមួយលេចស្រស់ចែងចាំងអស់ស្រះទាំងឡាយដែលនៅជុំវិញនោះ ហើយដែលលាងជម្រះបាបកម្មនៃអ្នកដែលបានមកដល់ទីនោះ។
ប្រាសាទនាគព័ន្ធមានសណ្ឋានលក្ខណៈខុសប្លែកពីគេទាំងអស់ គឺមានតែប្រាសាទមួយសង់នៅកណ្តាលបាតស្រះ។ ប្រាសាទមានរាងប្រហាក់ប្រហែលនឹងចេតិយ ប៉ុន្តែនៅជ្រុងកំពែងទាំង៤ទិស ដែលមានរូបចំលាក់ ហើយចម្លាក់ទាំង៤ទិស ជាតំណាងអោយធាតុទាំង៤ គឺ ធាតុដីតំណាដោយ រូបចំលាក់ក្បាលមនុស្សស្ថិតនៅទិសខាងកើត ធាតុភ្លើងតំណាងដោយ រូបចំលាក់ក្បាលតោស្ថិតនៅទិសខាងត្បូង ធាតុខ្យល់តំណាងដោយរូបចំលាក់ក្បាលសេះស្ថិតនៅទិសខាងលិច ធាតុទឹកតំនាងដោយរូបចំលាក់ក្បាលដំរី ស្ថិតនៅទិសខាងជើង។ នៅលើរូបចម្លាក់ទាំង៤នោះគឺមានចំពួយសម្រាប់បង្ហូរទឹកចុះមក ហើយទឹកដែលហូរចេញតាមចំពួយទាំង៤នោះ ត្រូវបានគេជឿថាជាទឹកសក្តិសិទ្ធិដែលអាចព្យាបាលជំងឺបាន។
ប្រាសាទនាគព័ន្ធ
ទិសខាងកើតនៃប្រាសាទនាគព័ន្ធតំណាងឱ្យព្រះវិស្ណុ សម្រាប់ព្យាបាលមនុស្សណាដែលខ្វះធាតុដី ។ ជំនាន់នោះបើមនុស្សណាខ្វះធាតុនេះហើយ គេត្រូវតែបញ្ជូនមនុស្សនោះដើម្បីមកព្យាបាល ដោយអង្គុយសំពះនៅខាងក្រោមមាត់ព្រះវិស្ណុ ដែលមានក្បាលជារូបមនុស្ស ហើយព្រះគ្រូដែលព្យាបាលត្រូវដងទឹកពីក្នុងស្រះ ដែលជាទឹកថ្នាំដ៏ស័ក្តិសិទ្ធិចាក់ពីលើ, ទឹកនោះហូរចូលតាមមាត់ព្រះវិស្ណុ ធ្លាក់មកស្រោចលើក្បាលអ្នកជំងឺ ពេលនោះអ្នកជំងឺនឹងជាសះស្បើយ, មានធាតុដីនេះឡើងវិញ។
ទិសខាងលិចនៃប្រាសាទតំណាងឱ្យក្បាលសេះ សម្រាប់ព្យាបាលឱ្យមនុស្សលោកដែលខ្វះធាតុខ្យល់ ។ បើសិនជា អ្នកណាត្រូវហោរាទាយដឹងថា ខ្វះធាតុខ្យល់ អ្នកនោះត្រូវតែមកព្យាបាលនៅប្រាសាទនេះ ដោយឱ្យអង្គុយនៅពីក្រោមមាត់សេះហើយលើកដៃទាំងពីរសំពះឡើងលើ ហើយព្រះគ្រូដែលជាអ្នកព្យាបាល បានដងទឹកក្នុងស្រះដែល ជាទឹកថ្នាំខ្មែរដ៏ស័ក្តិសិទ្ធិនោះមកចាក់ពីលើ ហើយទឹកនេះធ្លាក់ចូលមកក្នុងមាត់សេះបន្តហូរមកស្រោចលើក្បាល ខ្លួន ប្រាណអ្នកជំងឺ ធ្វើឱ្យអ្នកជំងឺនឹងមានធាតុខ្យល់នេះឡើងវិញ។
ទិសខាងត្បូងនៃប្រាសាទសំរាប់មនុស្សខ្វះធាតុភ្លើង ។ នៅទិសខាងត្បូងនោះ មានរូបក្បាលតោសម្រាប់ព្យាបាល ដោយព្រះគ្រូតម្រូវឱ្យអ្នកជំងឺដែលខ្វះធាតុភ្លើងអង្គុយសំពះនៅក្រោមក្បាលតោ ដោយព្រះគ្រូចុះដងទឹកពីក្នុងស្រះមកចាក់តាមទរ ហើយទឹកថ្នាំនោះនឹងហូរធ្លាក់តាមមាត់តោមកស្រោចលើខ្លួនប្រាណ អ្នកជំងឺ ធ្វើឱ្យមនុស្សដែលមានអាការៈរោគខ្វះធាតុខាងលើនឹងត្រូវជាសះស្បើយឡើងវិញ ។
ប្រាសាទនាគព័ន្ធ
ទិសខាងជើង បើមនុស្សណាម្នាក់ត្រូវបានហោរាសាស្ត្រទាយថាមានខ្វះធាតុទឹក ត្រូវបញ្ជូនមកទិសខាងជើង ដែលមានរូបក្បាលដំរី សម្រាប់ព្យាបាលឱ្យជា ដោយព្រះគ្រូព្យាបាលតម្រូវឱ្យអ្នកជំងឺមកអង្គុយក្រោមព្រះបាតដំរី ហើយលើកដៃទាំងពីរឡើងលើសំពះ ពេលនោះព្រះគ្រូចុះទៅដងទឹកក្នុងស្រះនៃប្រាសាទដែលជាទឹកថ្នាំដ៏ស័ក្តិសិទ្ធិមកចាក់តាមទរ ហើយបន្តហូរធ្លាក់តាមមាត់ដំរី ស្រោចស្រពលើខ្លួនប្រាណអ្នកជំងឺ ធ្វើឱ្យអ្នកជំងឺមានធាតុទឹកនេះឡើងវិញភ្លាមៗនាពេលនោះដែរ។
រឿងព្រេងនិទានខ្មែរបានតំណាលថា កាលពីដើមឡើយនៅក្នុងស្រះមួយដែលស្តេចជំនាន់នោះបាន សាងសង់ប្រាសាទក្នុងទឹកស្រះនេះ មានប្ញសឈើ ប្ញសព្រៃ១.២០០មុខដែលត្រាំនៅក្នុងស្រះនេះ ដោយប្ញសឈើទាំង ១.២០០មុខនេះ គឺសុទ្ធតែដើមថ្នាំទាំងអស់សម្រាប់ព្យាបាលដល់អ្នកជំងឺដែលខ្វះធាតុ ទាំង៤ គឺធាតុទឹក, ធាតុដី, ធាតុភ្លើង, ធាតុខ្យល់ ហើយទឹកថ្នាំដែលត្រាំក្នុងស្រះគឺជាវត្ថុដ៏ស័ក្តិសិទ្ធិបំផុត សម្រាប់ព្យាបាលដល់អ្នកជំងឺ។
ទិដ្ឋភាពនៅជំវិញប្រាសាទនាគព័ន្ធ
មកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ អ្នកស្រុកនៅតែមានជំនឿថា ប្រាសាទនាគព័ន្ធនៅតែមានសក្តានុពលខាងព្យាបាលជំងឺ។ តួយ៉ាងនៅទីនោះសម្បូរទៅដោយរុក្ខជាតិដុះជាច្រើន ដែលសុទ្ធសឹងជាថ្នាំ។ អ្នកស្រុកដែលរស់នៅតំបន់នោះបានឲ្យដឹងថា រុក្ខជាតិដែលមាននៅតំបន់នៅមានដូចជា៖ វល្លិប្រេង, ឥសីផ្សំស្រេច, ទ្រាលស្វា, ត្រយឹង, កញ្ជើបាយដាច, អណ្ដាតត្រកួន, ព្រះកម្ចាត់, វល្លិមាស, ព្រះដង្គាប់, សង្ឃ័រ, ត្រលំប៉េ, ម្កាក់ព្រៃ...ជាដើម៕
（សរុបដោយ ហេង វុធ្ធ）
មតិពីមិត្តអ្នកអាន